Stal jest wytrzymała, odporna na ściskanie, rozciąganie i działanie czynników mechanicznych, a przy tym ma odpowiednią sprężystość oraz elastyczność. Dlatego właśnie ona jest popularnym materiałem używanym do produkcji rur. To, jaki gatunek stali będzie wykorzystany w procesie produkcji, nie może być kwestią przypadku. Szczegółowe wytyczne na ten temat można znaleźć m.in. w normach europejskich. Jak czytać symbole EN, aby sprawdzić, jaki gatunek stali został wykorzystany do produkcji rury?
Jak klasyfikuje się stal na podstawie normy europejskiej EN 10027-1?
Najważniejszą normą w przypadku stali używanej do produkcji rur jest EN 10027-1. Opisuje ona zasady oznaczania gatunków stali odpowiednimi cyframi i literami. Na podstawie tych oznaczeń można określić zastosowanie materiału, jego właściwości mechaniczne i fizyczne, a także skład chemiczny. Do podstawowych symboli dołącza się znaki dodatkowe – tak, aby uniknąć powtarzalności w nazewnictwie gatunków stali. Takie symbole mówią m.in. o warunkach obróbki cieplnej stali oraz o jej odporności na wysokie i niskie temperatury.
Oznaczenia gatunków stali do produkcji rur dzieli się według normy norma EN 10027-1 na dwie grupy:
- znaki wskazujące na właściwości fizyczne i mechaniczne oraz zastosowanie;
- znaki wskazujące na skład chemiczny stali.
Jakie gatunki stali wykorzystuje się do produkcji rur? W przypadku takich materiałów możesz spotkać się z następującymi symbolami:
- S – stal na konstrukcje przeznaczone do użytku ogólnego:
- P – stale pracujące pod ciśnieniem;
- L – stale przeznaczone na rury przewodowe;
- E – stale maszynowe.
W przypadku stali do produkcji rur z podgrupy oznaczonej S stosuje się dodatkowe oznaczenia, pozwalające określić m.in.:
- temperaturę otoczenia, w którym znajduje się rura – oznaczana jako J;
- minimalną płynność graniczną – wartości liczbowe;
- przeznaczenie stali – symbol TR1 oznacza stal na rury przeznaczone do transportu mediów oraz TR2 – stal na rury do instalacji rurociągowych i urządzeń ciśnieniowych;
- sposób obróbki – litery M oznaczają w przypadku materiałów na rury przewodowe stal walcowaną termomechanicznie, a Q – stal uszlachetnianą.
Oprócz powyższego podziału w ramach normy EN 10027-1 obowiązuje także zróżnicowanie ze względu na skład chemiczny stali. Do produkcji rur można wykorzystać:
- stale niestopowe (bez stali automatowych) o średniej zawartości manganu poniżej 1%, w ich przypadku stosuje się dodatkowe symbole:
- literę C;
- wartości liczbowe oznaczające 100-krotność procentowej zawartości węgla w stopie;
- stale niestopowe (bez stali szybkotnących), gdzie średnia zawartość manganu jest większa niż 1%, a zawartość pierwiastków stopowych nie większa niż 5%, znak takich stali składa się z:
- wartości liczbowej będącej 100-krotnością procentowej zawartości węgla;
- symboli pierwiastków stopowych;
- liczb oznaczających zawartości poszczególnych pierwiastków;
- stale stopowe (bez stali szybkotnących), w których składzie znajduje się przynajmniej jeden pierwiastek stopowy w ilości większej niż 5%, ich symbole składają się z:
- liczby oznaczającej 100-krotność procentowej zawartości węgla w stopie;
- symboli pierwiastków stopowych i ich procentowej zawartości;
- stale szybkotnące, oznaczanych za pomocą liter HS i liczb określających procentową zawartość poszczególnych pierwiastków.
Jakie znaczenie ma wybór gatunku stali do produkcji rur?
To, jaki gatunek stali będzie wykorzystany do produkcji rur, ma znaczenie przede wszystkim dla ich zastosowania. Poszczególne rodzaje stopów różnią się m.in. odpornością na korozję oraz na inne czynniki zewnętrzne – warto to wziąć pod uwagę, jeśli rury mają być umieszczone w wymagających warunkach.
Rodzaj i skład stali wpływa także na jej właściwości fizyczne – rozciągliwość, wytrzymałość, odporność na uszkodzenia mechaniczne. Sprawdzenie oznaczeń według normy EN10027-1 lub innych ( EN10027-2, EN ECISS IC10) pozwala ocenić, czy dany gatunek stali sprawdzi się w konstrukcjach budowlanych, instalacjach do przesyłu mediów czy jako element maszyn produkcyjnych.
Odpowiednio wybrany gatunek stali to gwarancja, że rury będą bezpieczne w użytkowaniu, szczelne i wytrzymałe. To jednak nie wszystko! Kluczowy jest również sposób produkcji rur. W zależności od miejsca montażu i sposobu wykorzystywania mogą sprawdzić się różne rodzaje – rury ze szwem (wzdłużnym lub spiralnym), zwijane z blachy czy izolowane.
Chcesz, by Twoje rury stalowe sprawdziły się w trudnych warunkach? Pamiętaj o sprawdzeniu oznaczeń informujących o gatunku stali!
